کولر خودرو چگونه کار میکند و دلایل خرابی آن چیست
کولر خودرو چگونه کار میکند و چرا خراب میشود؟ با رایجترین دلایل خرابی کولر ماشین، مشکلات کمپرسور و گاز کولر آشنا شوید و راهکارهای تعمیر را بیابید.
کولر خودرو چیست؟
کولر خودرو یکی از مهمترین امکانات رفاهی در اتومبیل است که بهویژه در فصل تابستان، نقش اساسی در ایجاد آسایش راننده و سرنشینان دارد. این سیستم با خنک کردن هوا و کاهش رطوبت داخل کابین، محیطی مطلوب فراهم میکند و حتی میتواند باعث افزایش تمرکز راننده شود.
نحوه کارکرد کولر خودرو
کولر خودرو بر پایه تراکم و انبساط گاز مبرد کار میکند. این چرخه شامل چند قطعه اصلی است:
- کمپرسور (Compressor)
کمپرسور قلب سیستم کولر است. وظیفه دارد گاز مبرد را فشرده کرده و به کندانسور ارسال کند. حرکت کمپرسور با تسمه دینام یا سیستم الکتریکی انجام میشود. کندانسور (Condenser)
کندانسور که معمولاً جلوی رادیاتور قرار دارد، وظیفه خنک کردن گاز پرفشار را بر عهده دارد. گاز داغ در این بخش به مایع تبدیل میشود.شیر انبساط یا اکسپنشن ولو (Expansion Valve)
این قطعه فشار مایع مبرد را کاهش میدهد و شرایط را برای تبخیر در اواپراتور فراهم میکند.- اواپراتور (Evaporator)
اواپراتور داخل داشبورد خودرو قرار دارد. در این بخش، مایع مبرد با جذب گرمای هوای کابین تبخیر شده و باد خنک از طریق دریچهها وارد اتاق خودرو میشود.
کولر خودرو از چند قطعه اصلی بالا تشکیل شده که هماهنگ با هم کار میکنند تا هوای خنک داخل کابین تولید شود. کمپرسور قلب کولر است و گاز مبرد را تحت فشار قرار داده و در سیستم به گردش درمیآورد. این گاز پر فشار وارد کندانسور میشود؛ کندانسور معمولاً جلوی رادیاتور نصب است و وظیفه دارد گرمای گاز داغ را گرفته و آن را به مایع خنک تبدیل کند. سپس مبرد مایع وارد شیر انبساط یا اوریفیس تیوب میشود؛ این قطعه فشار مبرد را به شدت کاهش میدهد تا آمادگی تبخیر پیدا کند. مبرد کمفشار و سرد وارد اواپراتور در داخل داشبورد میشود؛ در اینجا مایع مبرد به گاز تبدیل شده و گرمای هوای اطراف خود را جذب میکند، همین فرآیند باعث خنک شدن هوایی میشود که فن کولر به داخل کابین میدمد. در نهایت مبرد دوباره به کمپرسور بازمیگردد و چرخه تکرار میشود. علاوه بر این قطعات اصلی، وجود خشککن یا رسیور درایر هم ضروری است که رطوبت و ذرات ناخالصی موجود در مبرد را جذب میکند تا سیستم دچار یخزدگی یا گرفتگی نشود. مجموع عملکرد این قطعات است که باعث میشود هوای گرم به هوای خنک و مطبوع داخل خودرو تبدیل شود.
نحوه کارکرد کولر خودرو
- کمپرسور (Compressor)
کمپرسور قلب سیستم کولر است. وظیفه دارد گاز مبرد را فشرده کرده و به کندانسور ارسال کند. حرکت کمپرسور با تسمه دینام یا سیستم الکتریکی انجام میشود. کندانسور (Condenser)
کندانسور که معمولاً جلوی رادیاتور قرار دارد، وظیفه خنک کردن گاز پرفشار را بر عهده دارد. گاز داغ در این بخش به مایع تبدیل میشود.شیر انبساط یا اکسپنشن ولو (Expansion Valve)
این قطعه فشار مایع مبرد را کاهش میدهد و شرایط را برای تبخیر در اواپراتور فراهم میکند.- اواپراتور (Evaporator)
اواپراتور داخل داشبورد خودرو قرار دارد. در این بخش، مایع مبرد با جذب گرمای هوای کابین تبخیر شده و باد خنک از طریق دریچهها وارد اتاق خودرو میشود.
کولر خودرو از چند قطعه اصلی بالا تشکیل شده که هماهنگ با هم کار میکنند تا هوای خنک داخل کابین تولید شود. کمپرسور قلب کولر است و گاز مبرد را تحت فشار قرار داده و در سیستم به گردش درمیآورد. این گاز پر فشار وارد کندانسور میشود؛ کندانسور معمولاً جلوی رادیاتور نصب است و وظیفه دارد گرمای گاز داغ را گرفته و آن را به مایع خنک تبدیل کند. سپس مبرد مایع وارد شیر انبساط یا اوریفیس تیوب میشود؛ این قطعه فشار مبرد را به شدت کاهش میدهد تا آمادگی تبخیر پیدا کند. مبرد کمفشار و سرد وارد اواپراتور در داخل داشبورد میشود؛ در اینجا مایع مبرد به گاز تبدیل شده و گرمای هوای اطراف خود را جذب میکند، همین فرآیند باعث خنک شدن هوایی میشود که فن کولر به داخل کابین میدمد. در نهایت مبرد دوباره به کمپرسور بازمیگردد و چرخه تکرار میشود. علاوه بر این قطعات اصلی، وجود خشککن یا رسیور درایر هم ضروری است که رطوبت و ذرات ناخالصی موجود در مبرد را جذب میکند تا سیستم دچار یخزدگی یا گرفتگی نشود. مجموع عملکرد این قطعات است که باعث میشود هوای گرم به هوای خنک و مطبوع داخل خودرو تبدیل شود.
علائم خرابی کولر خودرو
اگر کولر خودرو بهدرستی کار نکند، نشانههایی ظاهر میشود که نباید نادیده گرفته شوند
- کولر باد خنک تولید نمیکند یا سرمای آن ضعیف است
- صدای غیرعادی از کمپرسور شنیده میشود
- هنگام روشن بودن کولر، موتور تحت فشار زیادی قرار میگیرد
- از دریچهها بوی نامطبوع خارج میشود
- فن کولر کار نمیکند یا فقط باد گرم میوزد
دلایل خرابی کولر خودرو
- کمبود یا نشتی گاز مبرد
شایعترین دلیل خرابی کولر، نشتی یا کاهش گاز مبرد است. در این حالت کولر توان خنککنندگی خود را از دست میدهد. - خرابی کمپرسور
اگر کمپرسور از کار بیفتد یا بهدرستی کار نکند، سیستم کولر عملاً غیرقابل استفاده میشود. - گرفتگی فیلتر کابین
فیلتر کثیف یا مسدود باعث میشود جریان هوای خنک به کابین نرسد. - خرابی فن یا رلههای برقی
در صورتی که فن کندانسور یا فن داخلی درست کار نکند، خنکسازی انجام نمیشود. - مشکلات الکتریکی
فیوز سوخته، سیمکشی معیوب یا اتصالات خراب میتوانند علت روشن نشدن کولر باشند.
راههای جلوگیری از خرابی کولر خودرو
استفاده منظم از کولر حتی در فصل سرد برای جلوگیری از خشک شدن اورینگها و نشتی گاز
تعویض دورهای فیلتر کابین
سرویس منظم سیستم تهویه و کمپرسور
جلوگیری از ورود گرد و غبار و آلودگی زیاد به کابین
- بررسی دورهای سطح گاز مبرد و شارژ آن در صورت نیاز
جمعبندی
کولر خودرو سیستمی حیاتی برای آسایش سرنشینان است که بر اساس چرخه تراکم و انبساط گاز مبرد کار میکند. خرابی کولر معمولاً به دلیل کمبود گاز، خرابی کمپرسور، گرفتگی فیلتر یا مشکلات برقی رخ میدهد. با نگهداری صحیح و سرویس منظم میتوان عمر کولر را افزایش داد و از هزینههای زیاد جلوگیری کرد.